ทำไงดี...มีลูกยากจัง (momypedia)
โดย: รศ.นพ.สมชาย สุวจนกรณ์
นั่นสิคะ...เพราะปัญหามิได้อยู่แค่ว่า "มีลูกยาก" เท่านั้น แต่ยังอยู่ที่ "ทำใจยาก (ยิ่งกว่า)" เมื่อพยายามมี แต่มีไม่สำเร็จสักทีด้วยน่ะสิ เฮ้อ!
ถ้าพูดถึงครอบครัวในภาพที่ทุกคนจินตนาการไว้ก็คงต้องประกอบด้วยพ่อ แม่ ลูก อยู่กันอย่างพร้อมหน้า นั่งรับประทานอาหารด้วยกัน เย้าแหย่กันตามประสาตามวิถีชีวิตของแต่ละคน มีความสุขเมื่อได้เห็นรอยยิ้มของลูก ได้เห็นการเจริญเติบโตและความก้าวหน้าของลูก นั่นเป็นสิ่งที่พ่อแม่ทุกท่านต้องการและตั้งความหวังไว้ แต่จะมีพ่อแม่กลุ่มหนึ่งจนแล้วจนรอดก็ไม่สามารถมีลูกไว้เชยชมได้ ดังเช่นประสบการณ์ของพ่อแม่คู่ที่กำลังจะเล่าให้ฟัง ซึ่งอาจจะตรงหรือใกล้เคียงกับประสบการณ์ของพ่อแม่บางท่าน
กรณีศึกษา
พ่อแม่ที่จะคุยถึงวันนี้อายุ 29 ปีทั้งคู่ มีอาชีพค้าขาย แต่งงานกันมาประมาณ 5 ปี ไม่ได้คุมกำเนิดด้วยวิธีใด ๆ เลย ประจำเดือนมาสม่ำเสมอตรงเวลาตลอด เคยตั้งครรภ์เมื่อประมาณ 3 ปีก่อน แต่เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจทำให้ยังไม่พร้อมที่จะมีลูก เลยตัดสินใจทำแท้ง เมื่อเวลาผ่านไป สภาพเศรษฐกิจดีขึ้น พอลืมตาอ้าปากได้ ก็อยากที่จะมีลูกเพื่อให้ครอบครัวสมบูรณ์ จึงได้ไปปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจรักษา ได้รับยากระตุ้นให้ไข่สุกอยู่ 8 รอบเดือน แต่ไม่ตั้งครรภ์
ผลสุดท้ายแพทย์แนะนำให้ทำการส่องกล้องตรวจวินิจฉัยทางหน้าท้อง (วิธีการทำคือ แพทย์จะทำให้แม่หลับ หลังจากนั้นแพทย์จะเปิดแผลเล็ก ๆ ที่บริเวณใต้สะดือ และสอดกล้องเข้าภายในช่องท้อง โดยที่ในขณะนั้นแม่จะนอนในท่าศีรษะต่ำเพื่อให้ลำไส้มากองบริเวณท้องส่วนบนทำให้เห็นมดลูกและปีกมดลูกได้ง่ายขึ้น ด้วยวิธีนี้แพทย์จะสามารถตรวจมดลูก หลอดมดลูก รังไข่ ว่ามีสิ่งผิดปกติหรือไม่ มีพังผืดตรงตำแหน่งใด พร้อมกันนั้นก็สามารถฉีดสีดูได้ว่าหลอดมดลูกตันหรือไม่)
ผลการตรวจพบว่ามดลูกปกติ แต่ปลายหลอดมดลูกตันทั้งสองข้างจนทำให้หลอดมดลูกโป่งพอง มีถุงน้ำที่รังไข่ข้างขวาขนาดเส้นผ่าศูนย์ กลางประมาณ 4 เซนติเมตร ตรวจเชื้ออสุจิพบว่ามีเชื้ออสุจิน้อยกว่าเกณฑ์ แพทย์จึงแนะนำให้ทำเด็กหลอดแก้ว แต่มีปัญหาว่าเชื้ออสุจิไม่ยอมผสมกับไข่ จึงต้องทำอิ๊กซี่ (ICSI) ต่อ คุณแม่ท่านนี้ได้ใส่ตัวอ่อน 2 ครั้ง แต่โชคร้ายยังไม่ตั้งครรภ์
สำหรับการรักษา เนื่องจากหลอดมดลูกของคุณแม่ตันทั้งสองข้าง ดังนั้นไม่มีทางเลือกครับ คงต้องทำเด็กหลอดแก้ว และถ้าเชื้อคุณพ่ออ่อนด้วยก็คงต้องแนะนำทำอิ๊กซี่นะครับ เพราะโอกาสที่จะได้ใส่ตัวอ่อนกลับจะมากกว่า ปัญหาอยู่ที่ว่าหลอดมดลูกที่โป่งพองมากหรือน้อยขนาดไหน ถ้าน้อยอาจจะทำการผ่าตัดเปิดปลายหลอดมดลูก และถ้าเชื้อไม่อ่อนมากก็อาจจะท้องได้เอง แต่ถ้าหลอดมดลูกโป่งพองมากจนใช้การไม่ได้ ก็ควรจะตัดทิ้งก่อนที่จะใส่ตัวอ่อนเพราะจะทำให้โอกาสการตั้งครรภ์ลดลงถ้ายัง มีหลอดมดลูกที่โป่งพองอยู่
เรื่องราวของพ่อแม่คู่นี้เป็นเพียงหนึ่งในหลายๆ ตัวอย่างที่ได้ใช้ความพยายามอย่างสูงในการที่จะมีลูกสักคน ใครที่ไม่เคยมีความรู้สึกนี้อาจจะไม่เข้าใจว่าทำไมถึงต้องลงทุนลงแรงขนาดนี้ แต่ผู้ที่ประสบปัญหาการมีลูกยากในขณะนี้คงเข้าใจถึงหัวอกพ่อแม่คู่นี้ดี
อย่างไรจึงเรียกว่า "มีลูกยาก"
เมื่อพูดถึงการมีลูกยากโดยทั่วไปจะหมายความว่าชายหญิงอยู่ด้วยกัน มีเพศสัมพันธ์กันสม่ำเสมอ โดยไม่ได้คุมกำเนิดแล้วยังไม่สามารถที่จะมีลูกได้ในระยะเวลา 1 ปี นั่นเป็นความหมายโดยทั่ว ๆ ไป แต่อยากจะเตือนนะครับว่าคุณแม่ท่านไหนที่อายุมาก โดยเฉพาะอายุมากกว่า 38 ปีขึ้นไป ถ้าได้พยายามที่จะมีลูกสัก 6 เดือนแล้วยังไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ ควรจะรีบปรึกษาแพทย์นะครับ อย่าชะล่าใจปล่อยไปเรื่อย ๆ เพราะยิ่งอายุมากโอกาสการตั้งครรภ์จะน้อยลง การรักษาจะยากขึ้นมาก แต่ถ้าอายุยังน้อยก็ยังพอที่จะรอได้นะครับยังไม่ต้องใจร้อนรีบปรึกษา
เพราะโดยทั่วไป ชายหญิงอยู่ด้วยกันมีเพศสัมพันธ์กันสม่ำเสมอ จะมีโอกาสการตั้งครรภ์ภายในปีแรกประมาณร้อยละ 85 มีเพียงร้อยละ 15 เท่านั้นที่จะเข้าข่ายการมีลูกยาก แต่ยกเว้นในคู่ที่ประวัติมีแนวโน้มที่จะเกิดปัญหาการมีลูกยาก เช่น ฝ่ายหญิงเคยผ่าตัดในช่องท้องมาก่อน มีประวัติการอักเสบในอุ้งเชิงกราน หรือฝ่ายชายเคยมีลูกอัณฑะอักเสบ หรือเคยผ่าตัดบริเวณลูกอัณฑะ เป็นต้น คู่เหล่านี้ควรจะปรึกษาแพทย์แต่เนิ่น ๆ
ทำไมจึง "ยาก" กว่าใคร ๆ
อาจจะเริ่มสงสัยแล้วนะครับว่าสาเหตุของการมีลูกยากเกิดจากอะไร แล้วจะโทษฝ่ายไหนดี บอกได้เลยนะครับว่าปัจจุบันชาย-หญิงเป็นเหตุของการมีลูกยากใกล้เคียงกัน บางครั้งพบความผิดปกติร่วมกันทั้งสองฝ่าย เพราะฉะนั้นอย่าโทษกันเลยครับ เรามาช่วยกันหาวิธีการแก้ไขเพื่อให้ได้เจ้าตัวเล็กกันดีกว่า
ทางฝ่ายหญิงอาจจะมีสาเหตุมากกว่าเล็กน้อย ซึ่งสาเหตุที่พบบ่อยจะเป็นปัญหาของหลอดมดลูกที่ตีบตัน เช่นเดียวกับตัวอย่างคุณแม่ที่เล่ามา ถ้าหลอดมดลูกตันแล้วไข่ที่ตกจากรังไข่จะไม่สามารถเดินทางเข้าสู่หลอดมดลูก เพื่อพบกับอสุจิได้ ถึงจะมีเพศสัมพันธ์ในวันที่ไข่ตกก็ตาม หลอดมดลูกที่ตีบตันมักจะเกิดจากปีกมดลูกอักเสบติดเชื้อ แล้วได้รับการรักษาที่ไม่ถูกต้องหรือได้รับยาไม่ครบถ้วน ผลที่ตามมาอาจจะมีพังผืดดึงรั้งให้หลอดมดลูกผิดรูปและอยู่ในตำแหน่งที่ไม่ เหมาะสมในการเก็บไข่ที่ตกจากรังไข่ได้ ถ้าการอักเสบติดเชื้อรุนแรงอาจทำให้หลอดมดลูกตันได้
นอกจากนี้พังผืดยังเกิดได้จากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ซึ่งพบได้บ่อยใน ผู้ที่มีลูกยากอีกด้วย ส่วนสาเหตุอื่นได้แก่ภาวะไข่ไม่ตก สังเกตง่ายๆได้จากการที่ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ อาจจะหายไปเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน ความเครียดก็มีส่วนสำคัญต่อการตกไข่เช่นกัน จะสังเกตเห็นว่าเวลาที่รู้สึกเครียดมากๆในบางคน ประจำเดือนอาจจะหายไปได้ นอกจากนี้อาจจะเกิดจากความผิดปกติของตัวมดลูกเอง เช่นมีเนื้องอกมดลูกในบางตำแหน่ง
ในฝ่ายชายส่วนใหญ่มักจะมีปัญหาเรื่องเชื้ออ่อน ซึ่งอาจจะเป็นความผิดปกติในเรื่องจำนวนเชื้ออสุจิ การเคลื่อนไหว รูปร่าง หรือมีความผิดปกติหลาย ๆ อย่างรวมกัน สาเหตุมักจะเกิดจากการอักเสบติดเชื้อ เช่นเชื้อคางทูม เชื้อแบคทีเรียบางตัวที่ลงลูกอัณฑะ โรคทางพันธุกรรมบางโรค การรักษาทางการแพทย์บางอย่าง เช่น การผ่าตัดต่อมลูกหมาก การผ่าตัดไส้เลื่อน รังสีรักษา และเคมีบำบัด นอกจากนี้ สิ่งแวดล้อมเช่นความเครียดก็มีผลบ้างกับคุณภาพของเชื้ออสุจิ บุหรี่ เหล้า ยารักษาโรคบางกลุ่ม เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเครียด จะมีผลทำให้เชื้อด้อยคุณภาพได้ ในบางครั้งแพทย์ก็ไม่สามารถหาสาเหตุการมีลูกยากในบางคู่ได้ครับ ซึ่งพบได้ถึงร้อยละ 40 ทีเดียว
อ่านถึงตรงนี้อย่าเพิ่งถอนใจนะครับ เพราะปัจจุบันมีเทคโนโลยีเพื่อช่วยให้ได้เจ้าตัวเล็กสมใจอยู่หลายวิธี แต่จะเลือกรักษาด้วยวิธีใดนั้นขึ้นอยู่กับสาเหตุของการมีลูกยาก ดังนั้นควรจะหาสาเหตุให้ได้เสียก่อนว่าเกิดจากอะไร เป็นที่ฝ่ายหญิงหรือฝ่ายชาย หรือทั้งสองฝ่าย เพื่อจะได้เลือกวิธีที่เหมาะสม โดยแพทย์จะยึดหลักในเรื่องของอัตราความสำเร็จ ค่าใช้จ่าย และผลแทรกซ้อนซึ่งอาจเกิดจากการรักษาเป็นหลักไม่ใช่ "ทางตัน" ซะทีเดียวหรอก
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
[ ... ]
เลือกสีรองพื้นและแป้งให้เหมาะ
1. รีบลงรองพื้น
Posts
